Udar cieplny jest wynikającym z przegrzania organizmu stanem chorobowym, który w Europie doprowadza do zgonu setek osób rocznie. Co jest jego przyczyną, jakie są objawy udaru cieplnego i jak się przed nim zabezpieczyć?

Przyczyny udaru cieplnego

Do udaru cieplnego dochodzi w sytuacji, gdy organizm narażony jest na zbyt wysoką temperaturę otoczenia. Nie musi to wynikać jedynie z przebywania na słońcu podczas upału – wystarczy nagrzane auto, sauna lub duży poziom wilgotności w powietrzu. Pojawiają się wówczas zaburzenia działań ośrodka termoregulacji i gospodarki elektrolitowej.

Rodzaje udaru cieplnego

Specjaliści wyróżniają dwa podstawowe rodzaje udaru cieplnego. Pierwszy z nich, czyli klasyczny udar cieplny, dotyczy głównie osób starszych, małych dzieci (do lat dwóch), a także cierpiących m.in. na cukrzycę, otyłość i inne choroby przewlekłe oraz spożywających alkohol lub określone leki (w tym m.in. antydepresanty). Drugi rodzaj – wysiłkowy udar cieplny – jest skutkiem długotrwałego przemęczenia fizycznego w gorącym środowisku i dotyczy osób uprawiających sport, pracowników armii i straży pożarnej, a także starszych dzieci, które wykazują dużą aktywność ruchową.

Objawy udaru słonecznego

Objawy udaru słonecznego zazwyczaj pojawiają się znienacka i dość szybko postępują. Dochodzi wówczas do znacznego podwyższenia temperatury ciała (powyżej 40 stopni Celsjusza) i wystąpienia drgawek. Organizm przestaje wydzielać pot, zmniejsza się również ilość moczu – sygnały te świadczą o odwodnieniu. Pojawia się zmęczenie, silny ból głowy, a także skurcze mięśni (głównie pleców, karku, brzucha, rąk i nóg). Charakterystycznym symptomem są mdłości, poszkodowany może wymiotować, skarżyć się na ból żołądka lub mieć biegunkę. Oddech chorego jest płytki i dość szybki, puls przyspieszony, ciśnienie może ulec obniżeniu. Skóra twarzy zmienia swoją barwę na czerwoną, ponadto jest wyraźnie sucha i gorąca w dotyku.

Objawy udaru słonecznego obejmują również kwestie neurologiczne. Poszkodowany ma zawroty głowy, zaburzenia równowagi, brak mu koordynacji ruchowej, wykazuje także problem z mową, która staje się niewyraźna. Kłopot dotyczy również rozumienia tego, co dzieje się wokół. Do dezorientacji dołączają omamy wzrokowe i słuchowe, stany lękowe, zmienność samopoczucia psychicznego. W cięższych przypadkach chory traci przytomność lub zapada w śpiączkę.

Następstwa udaru cieplnego

Warto pamiętać, że przy stanach takich jak udar cieplny objawy pojawiają się nagle i wymagają równie szybkiej reakcji. Zbagatelizowanie problemu, zbyt opieszałe działanie i nieudzielenie pomocy w odpowiednim momencie mogą doprowadzić do szeregu powikłań. Udar cieplny może bowiem skutkować zaburzeniami rytmu serca, niewydolnością wątroby i nerek, uszkodzeniami w obrębie mózgu, w tym – choć rzadko – również w postaci udaru niedokrwiennego. W wielu przypadkach dochodzi też do śmierci.

Choć objawy udaru cieplnego mogą przypominać np. zatrucie, należy być czujnym i w porę podjąć odpowiednie kroki. Chory powinien odpoczywać w chłodnym, suchym pomieszczeniu, a jego nagrzane ciało musi być stale schładzane wodą lub lodem. Nie można zapomnieć również o nawadnianiu.

W lżejszych przypadkach objawy udaru cieplnego zaczną ustępować, jednak zazwyczaj potrzebna jest pomoc lekarza. Należy wówczas wezwać pogotowie, a gdy to konieczne – udzielić pierwszej pomocy, układając nieprzytomną osobę w pozycji bezpiecznej lub przeprowadzając resuscytację krążeniowo-oddechową.

Jak ustrzec się przed udarem cieplnym? Przede wszystkim trzeba unikać długotrwałego przebywania w gorącym otoczeniu i odpowiednio się ubierać, osłaniając głowę i kończyny. Nie można zapominać, że odzież ze sztucznych tkanin również prowadzi do nadmiernego przegrzania. Bardzo ważne jest oczywiście także picie dużej ilości wody oraz całkowite unikanie alkoholu i kofeiny.