Udar cieplny jest wynikającym z przegrzania organizmu stanem chorobowym, który w Europie doprowadza do zgonu setek osób rocznie. Co jest jego przyczyną, jakie są objawy udaru cieplnego i jak się przed nim zabezpieczyć?
Przyczyny udaru cieplnego
Do udaru cieplnego dochodzi w sytuacji, gdy organizm narażony jest na zbyt wysoką temperaturę otoczenia. Nie musi to wynikać jedynie z przebywania na słońcu podczas upału – wystarczy nagrzane auto, sauna lub duży poziom wilgotności w powietrzu. Pojawiają się wówczas zaburzenia działań ośrodka termoregulacji i gospodarki elektrolitowej.
Rodzaje udaru cieplnego
Specjaliści wyróżniają dwa podstawowe rodzaje udaru cieplnego. Pierwszy z nich, czyli klasyczny udar cieplny, dotyczy głównie osób starszych, małych dzieci (do lat dwóch), a także cierpiących m.in. na cukrzycę, otyłość i inne choroby przewlekłe oraz spożywających alkohol lub określone leki (w tym m.in. antydepresanty). Drugi rodzaj – wysiłkowy udar cieplny – jest skutkiem długotrwałego przemęczenia fizycznego w gorącym środowisku i dotyczy osób uprawiających sport, pracowników armii i straży pożarnej, a także starszych dzieci, które wykazują dużą aktywność ruchową.
Objawy udaru słonecznego
Objawy udaru słonecznego zazwyczaj pojawiają się znienacka i dość szybko postępują. Dochodzi wówczas do znacznego podwyższenia temperatury ciała (powyżej 40 stopni Celsjusza) i wystąpienia drgawek. Organizm przestaje wydzielać pot, zmniejsza się również ilość moczu – sygnały te świadczą o odwodnieniu. Pojawia się zmęczenie, silny ból głowy, a także skurcze mięśni (głównie pleców, karku, brzucha, rąk i nóg). Charakterystycznym symptomem są mdłości, poszkodowany może wymiotować, skarżyć się na ból żołądka lub mieć biegunkę. Oddech chorego jest płytki i dość szybki, puls przyspieszony, ciśnienie może ulec obniżeniu. Skóra twarzy zmienia swoją barwę na czerwoną, ponadto jest wyraźnie sucha i gorąca w dotyku.
Objawy udaru słonecznego obejmują również kwestie neurologiczne. Poszkodowany ma zawroty głowy, zaburzenia równowagi, brak mu koordynacji ruchowej, wykazuje także problem z mową, która staje się niewyraźna. Kłopot dotyczy również rozumienia tego, co dzieje się wokół. Do dezorientacji dołączają omamy wzrokowe i słuchowe, stany lękowe, zmienność samopoczucia psychicznego. W cięższych przypadkach chory traci przytomność lub zapada w śpiączkę.
Następstwa udaru cieplnego
Warto pamiętać, że przy stanach takich jak udar cieplny objawy pojawiają się nagle i wymagają równie szybkiej reakcji. Zbagatelizowanie problemu, zbyt opieszałe działanie i nieudzielenie pomocy w odpowiednim momencie mogą doprowadzić do szeregu powikłań. Udar cieplny może bowiem skutkować zaburzeniami rytmu serca, niewydolnością wątroby i nerek, uszkodzeniami w obrębie mózgu, w tym – choć rzadko – również w postaci udaru niedokrwiennego. W wielu przypadkach dochodzi też do śmierci.
Choć objawy udaru cieplnego mogą przypominać np. zatrucie, należy być czujnym i w porę podjąć odpowiednie kroki. Chory powinien odpoczywać w chłodnym, suchym pomieszczeniu, a jego nagrzane ciało musi być stale schładzane wodą lub lodem. Nie można zapomnieć również o nawadnianiu.
W lżejszych przypadkach objawy udaru cieplnego zaczną ustępować, jednak zazwyczaj potrzebna jest pomoc lekarza. Należy wówczas wezwać pogotowie, a gdy to konieczne – udzielić pierwszej pomocy, układając nieprzytomną osobę w pozycji bezpiecznej lub przeprowadzając resuscytację krążeniowo-oddechową.
Jak ustrzec się przed udarem cieplnym? Przede wszystkim trzeba unikać długotrwałego przebywania w gorącym otoczeniu i odpowiednio się ubierać, osłaniając głowę i kończyny. Nie można zapominać, że odzież ze sztucznych tkanin również prowadzi do nadmiernego przegrzania. Bardzo ważne jest oczywiście także picie dużej ilości wody oraz całkowite unikanie alkoholu i kofeiny.
Dobrze, że o tym piszecie, bo większości ludzi się wydaje, że udar cieplny jest możliwy tylko i wyłącznie pod wpływem słońca. A właśnie częściej się zdarza, jak człowiek na tym słońcu wcale nie przebywa. Tylko trzeba to wbijać do głowy, nieustannie wbijać.
No i co, myślisz że wbijesz? Dla ludzi zawsze zagrożeniem będzie udar słoneczny a nie udar cieplny. Można robić kampanie społeczne i nie wiadomo co jeszcze, ale to jest tak zakorzenione, że nic tego nie zmieni. Lepiej zastanowić się nad tym jak zrobić, żeby wykorzystać ten strach przed udarem słonecznym, żeby wyszło to wszystkim na dobre.