Każdego roku na udar mózgu w Polsce zapada około 70 tysięcy pacjentów, spośród których połowa wraca do poprzedniej aktywności i nie potrzebuje specjalistycznego wsparcia. Kluczowym czynnikiem w procesie leczenia udaru jest czas – im szybciej pacjent zostanie zbadany przez lekarza, tym większe szanse na jego wyzdrowienie. Jak zatem powinna przebiegać rehabilitacja po udarze?

Różne rodzaje udarów mózgu

Jako udar mózgu rozumie się dwa schorzenia – udar krwotoczny mózgu oraz udar niedokrwienny mózgu, zwany czasami także zawałem mózgu. W obydwu przypadkach dochodzi do częściowego obumarcia mózgu lub do niedotlenienia mózgu, które może mieć poważne konsekwencje.

Większość udarów, bo według specjalistów nawet 85%, to udary niedokrwienne, do których dochodzi z powodu oderwania się skrzepu w naczyniach krwionośnych. Taki skrzep blokuje w mózgu dostęp do tlenu, co z kolei prowadzi do miejscowego obumarcia mózgu i upośledzenia wybranych czynności. Skrzep może powstać bezpośrednio w mózgu, bardzo często powstaje w innych narządach i wraz z krwią dostaje się do mózgu.

Drugi rodzaj udarów to udary krwotoczne, w których dochodzi do pęknięcia naczynia w mózgu. W zależności od rodzaju udaru, różne są działania, jakie w pierwszej kolejności podejmują lekarze, aby zminimalizować problemy po udarze.

W udarze krwotocznym najważniejsze jest zlokalizowanie pękniętego naczynia i jego zamknięcie, aby powstrzymać dalsze krwawienie. Natomiast w udarze niedokrwiennym konieczne staje się zlokalizowane skrzepu i jego usunięcie lub też podanie pacjentowi leków rozrzedzających krew, aby powstrzymać powstawanie kolejnych skrzepów. Takie działania należy podjąć po 2-3 godzinach od powstania udaru. Równie ważna dla pacjentów jest rehabilitacja po udarze mózgu, która pozwala na odzyskanie wcześniejszej sprawności.

Udar mózgu – rehabilitacja

W leczeniu niedokrwiennego udaru mózgu coraz częściej sięga się po leczenie trombolityczne, które pozwala na rozpuszczanie skrzepów we krwi. Natomiast sama rehabilitacja po udarze mózgu rozpoczyna się już na 24 godziny po udarze. Zwiększa to szanse na odzyskanie sprawności oraz minimalizuje ryzyko powikłań, jakie mogą się pojawić po udarze.

Pierwszy etap rehabilitacji odbywa się na oddziale udarowym, aby po mniej więcej tygodniu pacjenta można było przenieść na oddział rehabilitacyjny. Na tym etapie rehabilitacja trwa co najmniej 3 tygodnie. Początkowo rehabilitacja obejmuje fizjoterapię czy terapię mowy, które poszerza się o neuropsychoterapię i opiekę pielęgnacyjną. Spora część rehabilitacji odbywa się na koszt NFZ, przy czym w zależności od tego, czy pacjent się porusza, czy też nie, takie zabiegi realizowane są albo w specjalistycznych placówkach medycznych, albo w domu pacjenta.

O czym pamiętać po udarze

U części pacjentów po udarach jedna strona ciała nadal jest upośledzona pod względem motoryki. Oznacza to nie tylko problemy z poruszaniem, ale również wiąże się z problemami z jedzeniem, oddychaniem czy nawet mówieniem. Pomocne bywają masaże, które pomagają w odpowiednim ułożeniu przełyku czy tchawicy. U części pacjentów pojawia się tzw. zespół odpychania. Dotyczy on pacjentów, którzy uważają, że mają odpowiednią, tzn. prostą, sylwetkę. Zamiast uporczywego poprawiania postawy pacjenta, warto sięgnąć po pionowe pasy naklejane na ściany, które pomagają w przekonaniu pacjentów do odpowiedniego nachylenia ciała. U niektórych pacjentów dochodzi do dyzartrii, czyli zaburzeń mowy związanych z fizycznym uszkodzeniem aparatu mowy, a także afazji, czyli problemów z mówieniem. Tu sprawdzają się zajęcia z logopedą, pomocne stają się także programy komputerowe.