Udar mózgu, zwany niegdyś apopleksją, to jeden z najcięższych skutków zaburzeń krążenia mózgowego. Ponieważ zdarza się niespodziewanie, bardzo ważna jest natychmiastowa reakcja, która może nawet uratować choremu życie. Jak rozpoznać udar?
Czym jest udar
Istnieją dwa rodzaje udaru mózgu. Pierwszy z nich – udar krwotoczny – ma miejsce wtedy, gdy dojdzie do nagłego pęknięcia naczynia krwionośnego, a w efekcie do wylewu krwi do mózgu i zniszczeniu jego tkanek. Drugi typ – udar niedokrwienny – polega na zamknięciu światła tętnic, co prowadzi z kolei do braku dopływu krwi do mózgu.
Na ryzyko wystąpienia udaru ma wpływ kilka czynników, takich jak wiek (najczęściej pojawia się u osób po 70. roku życia), płeć (męska), kwestie genetyczne, a także występujące choroby krążenia, cukrzyca, alkoholizm, palenie papierosów i przebyty już w przeszłości udar.
Objawy udaru
Objawy udaru bywają związane z tym, w jakim miejscu mózgu doszło do uszkodzenia. Nagły, niezwykle silny ból głowy może oznaczać udar krwotoczny. Często następuje wówczas również utrata przytomności, zaburzenia świadomości czy atak padaczki. Z kolei jeśli chodzi o niedokrwienny udar objawy są nieco łagodniejsze i mogą pojawiać się stopniowo, a nie jednocześnie. Objawów żadnego rodzaju udaru nie można jednak lekceważyć, ponieważ są bardzo niebezpieczne dla człowieka.
Jak rozpoznać udar
Do najczęstszych symptomów udaru zalicza się drętwienie rąk i nóg po jednej stronie ciała. Wystąpić może również niedowład mięśni w obrębie twarzy, szyi, gardła, przejawiający się m.in. opadaniem powieki czy kącika ust po jednej stronie. Chory zaczyna mieć problemy z mówieniem, jego wypowiedzi przypominają bełkot, a na dodatek przestaje również rozumieć słowa ludzi wokół. Nie potrafi podać nazw przedmiotów z najbliższego otoczenia, ani odpowiedzieć na proste pytania czy polecenia. Ma problemy z podstawowymi umiejętnościami, jak czytanie, pisanie i chodzenie. Jego ruchy stają się nieskoordynowane, a równowaga zaburzona. Ponadto dochodzić może także do zaburzeń związanych ze wzrokiem (m.in. ograniczone pole widzenia lub widzenie tylko na jedno oko).
Nie lekceważ objawów udaru
Zdarza się często, że gdy pojawia się udar objawy trudno na początku skojarzyć z tym konkretnym schorzeniem. Wiele osób myli go z innymi dolegliwościami, a jeśli symptomy są stosunkowo łagodne i nie mają gwałtownego przebiegu – bagatelizuje je i czeka, aż same miną. Tymczasem jeśli pierwsze oznaki ustąpiły i chory poczuł się lepiej, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wrócą niebawem ze zdwojoną siłą.
Bardzo ważne jest wiedzieć, jak rozpoznać udar – w momencie, gdy się pojawi, niezwykle istotny jest czas, a każda minuta zwłoki może kosztować poszkodowanego znaczną utratę sprawności lub nawet życia. Pomocny jest wówczas szybki test, który polega na poproszeniu chorego o wykonanie trzech rzeczy: uśmiechnięcie się (pozwala zauważyć niedowład jednej strony twarzy), wypowiedzenie krótkiego zdania (pozwala rozpoznać nagły problem z mową) oraz podniesienie w górę obu rąk (pozwala stwierdzić porażenie połowy ciała).
Objawy udaru wymagają oczywiście udzielenia pierwszej pomocy. Zwykle wystarczy poszkodowanego komfortowo położyć. Jeśli objawy udaru łączą się z utratą przytomności, wówczas konieczna jest pozycja boczna ustalona, a gdy chory przestanie oddychać, należy przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową. Absolutnie nie wolno wówczas podawać mu żadnych leków, jedzenia, ani zwlekać z zadzwonieniem na pogotowie. Niezbędne jest jak najszybsze wezwanie karetki i przetransportowanie pacjenta do szpitala, by znalazł się pod specjalistyczną opieką lekarską.
Najgorzej jak objawy udaru zostają zlekceważone, albo nieodpowiednio rozpoznane i nie pójdzie się od razu do lekarza. U mojego dziadka stwierdzono udar po paru dniach, właściwie sami potem doszliśmy do tego kiedy mógł się wydarzyć, bo był wtedy akurat sam w domu. I niestety przez to do pełnej sprawności już niemal na pewno nie wróci…
Trudno mieć pretensje do starszych osób, że nie wiedzą jakie ma objawy udar mózgu. W większości przypadków nie mają medycznego wykształcenia, a jak się potem idzie do lekarza, to jeden z drugim mądrala pyta święcie oburzony: to nie wiedzieliście, nie zauważyliście?